1 Ocak 2007’den itibaren kambiyo mevzuatında önemli değişiklikler yapılmış ve birçok kısıtlama kaldırılmıştır. Bu değişikliklerin bazıları sadece teknik özellik taşımakla beraber bazıları şirketler için önem arz etmektedir.

2006’nın 1 Temmuz’da Merkez Bankası Kredi alınması veya verilmesi, yurtdışı ve yurtiçi değerli evraklarla işlemlerin yapılması için özel hesapların açılmasını ve kullanılmasını iptal etmişti. Yine de kanunda “özel hesap” tanımı kalmıştı. Bu da yerleşik ve yerleşik olmayanların özel hesaplarından paraların cari hesaplarına aktarılması için olanak sağlamıştır. 2007 Ocak ayından itibaren de özel hesap kavramı kaldırılmaktadır, doğaldır ki artık özel hesapların kapatılması ve bu hesaplardaki paraların cari hesaplara aktarılması gerekmektedir. Bu değişikliğin önemliliği artık merkez bankası sermaye hareketlerini kontrol edemez.

Diğer önemli değişikliklerin bir diğeri ise ihracattan elde edilmiş hasılatın satış zorunluluğu kaldırılmıştır. Daha önce dövizin 0’u zorunlu satışa tabi iken bu oran %, daha sonra ise Mayıs 2006’dan itibaren %0 ve Ocak 2007’den itibaren bu zorunluluk kaldırılmıştır. Bununla beraber anlaşma pasaportunun yapılması iptal edilmemiştir.

Kambiyo mevzuatının uygulanması için bazı kavramları açıklamakta fayda vardır. 10 Aralık 2003 tarihli N 173-FZ kanunun 1. maddesinde yer alan önemli kavramlar aşağıda yer almaktadır.

Yerleşik olanlar:

• Yabancı ülkede sürekli ikamet eden Rus vatandaşları hariç Rus vatandaşı sayılan gerçek şahıslar.
• Rus kanunları uyarınca ikametgah iznine sahip Rusya Fed.da sürekli ikamet eden yabancı vatandaşlar ve vatandaşlığa sahip olmayan şahıslar.
• Rus kanunları uyarınca kurulan tüzel kişiler.
• Yerleşik Rus tüzel kişilerin yurtdışındaki şubeleri, temsilcilikleri ve diğer uzantıları.
• Rusya Federasyonu’nun yurtdışındaki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve diğer resmi makamları ve uluslararası veya hükümetler arası kuruluşların bünyesindeki daimi temsilcilikleri.
• İşbu federal kanunun ve onu baz alarak yürürlüğe giren diğer federal kanunların ve diğer yasama kaynaklarının düzenlediği ilişkilere taraf olan Rusya Federasyonu, Rusya Federasyonu bölgeleri, kamu daireleri.

Yerleşik olmayanlar:

• a ve b bentleri uyarınca yerleşik sayılmayan gerçek şahıslar
• Yabancı ülkelerin kanunları uyarınca kurulan ve yurtdışında bulunan tüzel kişiler
• Yabancı ülkelerin kanunları uyarınca kurulan ve yurtdışında bulunan tüzel kişi sayılmayan kuruluşlar
• Rusya Federasyonu’nda akredite olan yabancı ülkelerin diplomatik temsilcilikleri ve konsoloslukları ve uluslararası veya hükümetler arası kuruluşların bünyesindeki daimi temsilcilikleri
• Rusya Federasyonu’ndaki uluslararası ve hükümetler arası kuruluşlar, onların şubeleri ve daimi temsilcilikler
• Yerleşik olmayan tüzel kişilerin ve tüzel kişi sayılmayan kuruluşların Rusya Federasyonu’ndaki şubeleri, daimi temsilcilikleri ve diğer uzantıları
• Diğer kişiler

Kambiyo mevzuatında serbestleşmeye gidilmesine rağmen kambiyo işlemleri, tarafları yerleşik olanlar veya yerleşik olmayanlar olarak ayırmakta ve aralarındaki kambiyo işlemleri bu ayrımın prensiplerine göre düzenlemektedir.

Yerleşik kişiler arasındaki kambiyo işlemleri:

Aşağıdakiler hariç yerleşik kişiler arasında kambiyo işlemleri yasaktır:

• Duty-free mağazalarında ödemeler ve ayrıca uluslararası taşımacılıkta yolculara mal ve hizmet satışları.
• Komisyoncunun yerleşik olmayan kişilerle yapılan mal, iş ve hizmet teslimi, bilgi ve entelektüel faaliyet sonuçlarının aktarımı anlaşmaları ile ilgili hizmetler vermesi halinde komisyon işlemleri.
• Nakliyatçının Rusya Federasyonu’ndan veya Rusya Federasyo- nu’na yük çıkış-girişleri, yükün Rusya Federasyonu toprağından transit geçişi ve söz konusu yüklerin sigortası konusunda hizmet vermesi halinde taşımacılık operasyonları.
• Rusya Federasyonu adına ihraç edilmiş dış piyasa kıymetli evrakları ile ilgili işlemler
• Tüzel kişilerin dış piyasa kıymetli evrakları ile ilgili işlemleri
• Rus kanunlarına göre federal bütçeye, RF bölge bütçelerine ve yerel bütçelere zorunlu ödemeleri (vergi, resim ve harç).

Yetkili bankalar arasındaki kendi adlarına ve kendi kaynakları sayesinde yapılan kambiyo işlemleri RF Merkez Bankasının belirlediği düzene uygun şekilde gerçekleştirilir.

Yerleşik kişiler ve yetkili bankalar arasında aşağıdaki konularda kambiyo işlemleri serbestçe gerçekleştirilebilinir:

• Kredi ve borçların alınması, faiz ve cezaların ödenilmesi
• Yerleşik kişilerin banka hesaplarına mevduatın yatırılması ve çekilmesi
• Banka garantileri ve ayrıca yerleşik kişilerin kefalet ve kapora anlaşmaları üzerinden yükümlülüklerini yerine getirmesi
• Yerleşik kişilerin yetkili bankalardan borç senedi satın alması, ödenmek üzere borç senedini ibraz etmesi, borç senedi üzerinden gecikme faizi talep etmesi
• Gerçek şahısların yabancı dövizi ve seyahat çeklerini Rus döviz karşılığında alıp satması
• Yetkili bankalara komisyon bedelinin ödenilmesi
• Rus kanunlarına göre banka işlemi kabul edilen diğer kambiyo işlemleri

Yerleşik olmayan kişiler arasındaki kambiyo işlemleri

Yerleşik olmayan kişiler yurtdışındaki yetkili banka hesaplarına Rusya’daki yetkili bankalardaki hesaplarından veya Rusya’daki yetkili bankalardaki hesaplarına yurtdışındaki yetkili bankalardaki hesaplarından yabancı dövizi serbestçe transfer edebilirler.

Yerleşik olmayan kişiler iç piyasa kıymetli evrakları ile kambiyo işlemlerini gerçekleştirebilirler.

Rusya Federasyonu’nda yerleşik olmayan kişiler arasında Rus dövizi bazında kambiyo işlemleri Merkez Bankasının öngördüğü düzen içinde Rusya Federasyonu topraklarında açılan banka hesapları vasıtasıyla gerçekleştirilir.

Yerleşik olan ve olmayanlar arasındaki kambiyo işlemleri

Yerleşik olan ve olmayanlar arasındaki işlemler herhangi bir kısıtlamaya tabi değildir. RF Merkez Bankası kambiyo işlemleri üzerinden kaydın ve raporların tutulması gerekçesiyle, yerleşik ve yerleşik olmayan kişiler arasında kambiyo işlemlerinin gerçekleşmesi sırasında yerleşik kişilerin yetkili bankalarda anlaşmaların pasaportunu düzenlemelerini öngörmektedir.

Burada açıklanması gereken konu ise anlaşma pasaportudur. Anlaşma pasaportu yerleşik ve yerleşik olmayan kişiler arasında gerçekleşen kambiyo işlemleri üzerinden kaydın ve raporların sağlanması için gerekli olan bilgileri içermek zorundadır.

İş bu pasaport yetkili olduğu bankada hazırlanmalı ve kambiyo işlemi için gerekçe olan bilgileri içeren evraklarla tasdiklenmiş olmalıdır.

Bunun dışında kanunlar, yerleşik olan ve yerleşik olmayan şirketlerin döviz işlemlerini gerçekleştirmesi durumunda, işlemlerin Merkez Bankasının getirmiş olduğu prosedürlere uymasını ve gerçekleşen döviz işlemlerinin raporlarının verilme zorunluluğu getirmektedir. Döviz işlemleri üzerinden yapılan kayıtlar ve hazırlanan raporlama formları sadece yetkili bankalara teslim edilmelidir. Ayrıca yerleşik şirketlerce hazırlanan raporların ve ilgili evrakların ilgili döviz işleminin gerçekleştirilmesinden itibaren üç yıl süreyle saklanma zorunluluğu getirilmiştir.

Bir diğer önemli konu ise gerçek kişilerin Rusya Federasyonu’na döviz getirmesi ve Rusya Federasyonu’ndan döviz çıkartmasıdır. Kambiyo mevzuatında bu konu 15. maddede ele alınmıştır. Gerçek kişi Rusya Federasyonu’na girişte beyan ettiği ve yanında getirdiği nakit tutar kadar nakit para ve yol çeklerini çıkartabilir. Burada nakdin döviz ya da ruble olmasının bir önemi yoktur. Eğer Rusya Federasyonu’na girişte bu beyannameyi doldurmayı unutmuş iseniz veya kaybetmişseniz karşınıza iki farklı durum çıkmaktadır. 1. durum, hiç beyan verme zorunluluğu bulunmadan 3000 USD veya RF Merkez Bankası kurundan ona tekabül eden tutar kadar nakit çıkartabilirsiniz. 2. durum, 10.000 USD veya RF Merkez Bankası kurundan ona tekabül eden tutar kadar nakdi ise beyan edip yine çıkartabilirsiniz. 10.000 USD’yi geçen tutarlar nakit olarak Rusya dışına çıkartılamaz.

Yurtdışı bankalardaki hesaplar

Kambiyo kanununda yapılan son değişiklikler ile Rusya dışındaki bankalarda hesap açma prosedürü basitleştirilmektedir. 10 Ocak 2003 tarihli N 173-ФЗ kanunun 12. maddesinin 2. bendinde belirtilen yabancı ülkelerde açılan/kapatılan banka hesapları hakkında vergi dairelerini bilgilendirme prosedürü 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren basitleştirilmiştir. Artık yerleşik şirketler yabancı ülkelerde bulunan banka hesaplarına yatırılan dövizler ile ilgili işlem yapma konusunda serbesttirler (kambiyo mevzuatında öngörülen işlemler için geçerlidir).

Yerleşik şirketler bulunduğu bölgedeki vergi dairesine her üç ayda bir yabancı ülke banka hesaplarında yapılan para hareketleri ile ilgili rapor vermek zorundadır (N 173- FZ md. 12 b.7). Yerleşik şirketler yurtdışında açtığı hesap hakkında vergi dairesini 1 ay içinde bilgilendirmek zorundadır, aksi takdirde İdari Ceza Kanunun 15.25 maddesinin 2. bendi uyarınca yöneticiler 5.000-10.000 Ruble arasında ceza, tüzel kişiler ise 50.000-100.000 Ruble arasında ceza ödemek durumunda kalabilir.

Yerleşik kişilerin yabancı dövizi ve Rus dövizini Rusya Federasyonu’na geri getirmeleri

Dış ticaret sırasında, eğer aksi işbu kambiyo mevzuatında öngörülmemişse yerleşik kişiler dış ticaret anlaşmalarının öngördüğü süreler içinde aşağıdakileri sağlamak zorundadır:

Yerleşik kişiler, yapılan dış ticaret anlaşmalarına göre yerleşik olmayan kişilere teslim edilen mal (iş, hizmet) bilgi ve entelektüel faaliyet sonuçları ve onlara ait mülkiyet haklarının karşılığında tahsil edilecek yabancı dövizi veya Rus dövizini kendi banka hesaplarına geçmesini sağlamak

Rusya Fed.nu gümrük alanına girmeyen mallar, Rusya Fed.nu gümrük alanında alınmayan iş ve hizmet, teslim edilmeyen bilgi ve entelektüel faaliyet sonuçları ve onlara ait mülkiyet hakları için yerleşik olmayan kişilere ödenmiş nakit kaynakların Rusya Fed.nuna geri dönüşünü sağlamak.

Vergi mükellefinin paraların geri getirme zorunluluğunu ihlal etmesi halinde, İdari Cezalar Kanunun 15.25 maddenin 4, 5. bendlerine göre para ile ifade edilen ceza öngörülmektedir. Bu ceza geri getirilmesi gereken tutarın ¾’ne veya tamamına tekabül edebilir. Ancak yapılan ihlal tutar olarak düşük ve önemsiz ise şirket idari cezadan kurtulabilir (İdari Ceza Kanunun md. 2.9).

Kaynak: rusyadestek.com